(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο newsletter του Β’ Τετραμήνου 2025 του ΤΕΕ/ΤΑΚ.)
Απανωτά τα χτυπήματα!!
Σεπτέμβριος 2025
Με την ψήφιση του Προεδρικού Διατάγματος (Π.Δ.) (ΦΕΚ 194/15-04-2025/τ. Δ’) η κυβέρνηση καθορίζει τις προδιαγραφές οριοθέτησης των οικισμών προ του 1923 & κάτω των 2000 κατοίκων αλλά και τους όρους δόμησης αυτών, τις χρήσεις γης κλπ. , αποτελώντας το εργαλείο-οδηγό για τους μελετητές των εκπονούμενων Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ ), για την οριοθέτηση των μη οριοθετημένων και την επαναοριοθέτηση των ήδη οριοθετημένων οικισμών. Σύμφωνα με το παραπάνω Π.Δ. οι οριοθετήσεις θα γίνουν με αυτοτελείς μελέτες οριοθέτησης και Π.Δ. για κάθε οικισμό, αποκλείοντας την διεύρυνση τους.
Με πρόσχημα και αφορμή τις ακυρωτικές αποφάσεις του ΣΤΕ (για συγκεκριμένους οικισμούς σε Πήλιο & Ρέθυμνο (1268/2019, 56/2017, 3661/2005) διαπιστώνοντας «έλλειψη αρμοδιότητας των Nομαρχών για οριοθέτηση των οικισμών και επέκταση ορίων», ακυρώνει συλλήβδην όλες τις οριοθετήσεις ορίων οικισμών που πραγματοποιήθηκαν μετά το 1983.
Έτσι καθορίστηκαν τρείς ζώνες στους οικισμούς: Το συνεκτικό ιστορικό τμήμα προ του 1923 (Ζώνη Α), το συνεκτικό τμήμα που έχει δημιουργηθεί από το 1923 έως το 1983 (Ζώνη Β) και το διάσπαρτο τμήμα που επίσης έχει δημιουργηθεί μέχρι το 1983 (Ζώνη Β1) . Συρρικνώνονται έτσι δραματικά τα υφιστάμενα όρια των οικισμών (περιοχές οι οποίες δομήθηκαν νόμιμα μετά το 1983), ενώ τροποποιούνται και οι προϋποθέσεις αρτιότητας - οικοδομησιμότητας καθώς και οι όροι δόμησης.
Μετά από τις δίκαια έντονες αντιδράσεις που προκάλεσε στο σύνολο της χώρας (και ειδικότερα στην Κρήτη) , η κυβέρνηση, προκειμένου να «αμβλύνει» τις αντιδράσεις ψηφίζει τροπολογία (ΦΕΚ 116/4-7-2025/τ.Α’) , προσπαθώντας να «σώσει» οικόπεδα και να διατηρήσει σχετικά τα υφιστάμενα όρια σε οικισμούς μέχρι 700 κατοίκους.
Το Π.Δ. (ΦΕΚ 194/15-04-2025/τ. Δ’) και πάρα τις προσπάθειες «καλλωπισμού» με την ψηφισμένη τροπολογία (ΦΕΚ 116/4-7-2025/τ.Α’), δημιουργεί πλήθος ανορθολογισμών και αδικιών απέναντι στους πολίτες, απαξιώνοντας ή και εξαϋλώνοντας την ακίνητη περιουσία κυρίως των μικροϊδιοκτητών. Ακίνητα που έχουν αγοραστεί ή κληρονομηθεί (και έχουν φορολογηθεί & φορολογούνται ακόμα) ως οικόπεδα καταλήγουν να θεωρούνται αγροί, εγείροντας σοβαρά ζητήματα συνταγματικότητας και ασφάλειας δικαίου. Δυσχεραίνει ασφυκτικά τους μικροϊδιοκτήτες από την αξιοποίηση της περιουσίας τους (επιστρέφοντας στους οικισμούς απέναντι στην εντεινόμενη αστυφιλία), οδηγώντας τους στο «ξεπούλημα» -γρήγορα για να προλάβουν- σε πιθανώς μεγαλύτερους επενδυτές που θα μπορούν να χτίσουν άμεσα ή συνενώνοντας μικρά γήπεδα σε άρτια αργότερα.
Στις 1 Αυγούστου 2025 τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το ΥΠΕΝ, η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για κατασκευή εργοστασίου καύσης απορριμμάτων και στο Ηράκλειο. Σύμφωνα με τη ΣΜΠΕ θα γίνει επικαιροποίηση των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), ώστε να διασφαλιστεί η συμμόρφωσή τους με το ΕΣΔΑ 2020-2030. Επίσης, ο τελικός αποκλεισμός ή η χωροθέτηση μιας θέσης ενός έργου ή εγκατάστασης διαχείρισης αποβλήτων γίνεται κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Ο ΠΕΣΔΑ Κρήτης αποκλείει την καύση απορριμμάτων ή απορριμματογενών καυσίμων, όμως δυστυχώς, τα βήματα που έχουν γίνει για την υλοποίησή του, είναι ανεπαρκή. Η κυκλική οικονομία διασφαλίζεται κυρίως, από την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων και σε δεύτερο χρόνο από την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, έτσι ώστε οι πόροι να επιστρέφουν στην οικονομία και να αξιοποιούνται, μειώνοντας την κατασπατάληση των φυσικών πόρων για εξόρυξη, παραγωγή, μεταποίηση και πώληση των προϊόντων. Η καύση απορριμμάτων και γενικά απορριμματογενών καυσίμων αποτελεί μία από τις τακτικές που έχουν αποδειχθεί επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία και οχληρές για το περιβάλλον.
Με την απόφαση ΥΠΕΝ/ΣΕΝΕ/17806/1085/2025 (ΦΕΚ 1228/Β/12.3.2025) η κυβέρνηση υπενθύμισε ακόμα μια φορά στους μηχανικούς πόσο αναλώσιμοι είναι…Μέχρι πρότινος για να αναβαθμιστεί ένας συνάδελφος ή μια συναδέλφισσα από την Α’ στην Β’ Τάξη του Μητρώου Ενεργειακών Επιθεωρητών έπρεπε να έχει επιθεωρήσει ενεργειακά τουλάχιστον 30 κτήρια κατοικιών ή τριτογενούς τομέα επιφάνειας μέχρι 250 τ.μ., ενώ για την Γ’ Τάξη απαιτούνταν τουλάχιστον 10 επιθεωρήσεις σε κτήρια ή τμήματα κτηρίων πάνω από 250 τ.μ. Με τα πρόσφατα δεδομένα παραμένουν πλέον μόνο δύο Τάξεις και για την αναβάθμιση από την Α’ στην Β’ απαιτούνται ενεργειακές επιθεωρήσεις κτιρίων συνολικής επιφάνειας 40.000 τ.μ. !!!! Στον «…οδικό χάρτη για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια» (ΦΕΚ 3686/Β/15.7.2025), μια ακόμα σημαντική υπουργική απόφαση για την οποία δεν προηγήθηκε δημόσια διαβούλευση και για το περιεχόμενο της έχουν διαμαρτυρηθεί δημόσια αρκετοί -μη θεσμικοί- φορείς μέσα σε ελάχιστες μέρες, προωθούνται εργαλεία όπως το On-Bill Financing (OBF) για κατοικίες και επιχειρήσεις όπου περιλαμβάνεται και το πρόγραμμα «εξοικονομώ». Η χρηματοδότηση δηλαδή θα γίνεται από τον προμηθευτή ενέργειας και η αποπληρωμή της επένδυσης θα πραγματοποιείται μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας εκδόσεως του προμηθευτή. Πέραν της χρηματοδότησης, θα αναλαμβάνουν την υλοποίηση της παρέμβασης αλλά και τη διεκπεραίωση του προγράμματος εκ μέρους του ωφελούμενου. Με τον τρόπο αυτό, προωθείται ένας επιλεκτικός συγκεντρωτισμός έργων ανάμεσα στους περίπου 21 παρόχους που έχουμε στην Ελλάδα. Ένα ακόμα παράδειγμα του πόσο στηρίζει η κυβέρνηση τις ατομικές επιχειρήσεις και τα μικρά εταιρικά σχήματα την πλειοψηφία δηλαδή του τεχνικού κλάδου της χώρας! Για την ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων κτιρίων, προωθείται το μοντέλο Energy Service Companies (ESCO), ως εργαλείο έργων μαζικού χαρακτήρα όπου παρατηρείται ξανά το ίδιο σενάριο της συγκέντρωσης πόρων σε λίγες εταιρείες που θα μπορούν να πραγματοποιήσουν ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων ανά την Ελλάδα.