Στην Κρήτη έχουν αδειοδοτηθεί δύο ηλεκτρικές διασυνδέσεις του Συστήματος της Κρήτης με το ηπειρωτικό Σύστημα. Η «μικρή» διασύνδεση, εναλλασσόμενου ρεύματος, Κρήτη – Πελοπόννησος εγκρίθηκε περιβαλλοντικά το 2017 και βρίσκεται σε λειτουργία. Η «μεγάλη» διασύνδεση, συνεχούς ρεύματος, Κρήτη – Αττική, εγκρίθηκε περιβαλλοντικά το 2020 και θα λειτουργήσει μέσα στο 2025.
Εδώ κι ένα χρόνο, ο Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ) προωθεί την περιβαλλοντική αδειοδότηση μιας νέας Γραμμής Μεταφοράς Υψηλής Τάσης 150 kV που θα συνδέει τα Χανιά με το Ηράκλειο (Δαμάστα), τις θέσεις, δηλαδή, όπου η υφιστάμενη Γραμμής Μεταφοράς Υψηλής Τάσης της Κρήτης συνδέεται με τις δύο ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Η Γραμμή Μεταφοράς που προστίθεται, συνολικού μήκους 101,3 χλμ, περιλαμβάνει 269 πυλώνες ύψους 33 m. σε αποστάσεις 350 m. περίπου[1] και διχοτομεί την ενδοχώρα για να μην πληγεί -υποτίθεται- η βόρεια οικιστική και τουριστική ζώνη όπου βρίσκεται η υφιστάμενη Γραμμή Μεταφοράς και η οποία παραμένει.
Με το έργο αυτό ο Διαχειριστής αιφνιδίασε την κοινωνία προσθέτοντας ένα ιδιαίτερα επιβαρυντικό έργο που ο σχεδιασμός του άρχισε το 2021, χωρίς να προβλέπεται από την αδειοδότηση της «μεγάλης» διασύνδεσης και χωρίς να έχει προηγηθεί η παραμικρή ενημέρωση της κοινωνίας γι’ αυτό.
Οι αντιδράσεις στην Κρήτη ξεκίνησαν από τα Χανιά με αποφάσεις των Δήμων Χανίων και Αποκορώνου, και συνεχίστηκαν με την τοποθέτηση του Δ.Σ. του Γεωπάρκου Ψηλορείτη που το νέο έργο διασχίζει. Από τότε και στο εξής έχουν γίνει αμέτρητες συνελεύσεις, εκδηλώσεις, διαμαρτυρίες από την κοινωνία και τους φορείς της και την τοπική αυτοδιοίκηση.
Η Περιφέρεια Κρήτης σε δύο συνεδριάσεις της Επιτροπής Περιβάλλοντος (Ιούνιο και Οκτώβριο 2024) δεν γνωμοδότησε θετικά για το έργο, ζητώντας πρόσθετη τεκμηρίωση. Ο ΑΔΜΗΕ υπέβαλε υπόμνημα τον Σεπτέμβριο του 2024 και πριν από ένα μήνα αντέδρασε με επιστολή του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου του που προκάλεσε την οργή της αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας στην Κρήτη. Στην επιστολή αυτή ο Μ. Μανουσάκης, απευθυνόμενος στους βουλευτές της Κρήτης, τους δημάρχους των εμπλεκόμενων περιοχών, τον περιφερειάρχη Κρήτης και τον Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, τους ζήτησε «την αναγκαία στήριξη, ώστε η πλάστιγγα να γείρει προς τη θωράκιση της ενεργειακής ασφάλειας της Κρήτης και όχι προς την επικράτηση αβάσιμων ανησυχιών.». Επικαλούμενος λόγους «ενεργειακής ασφάλειας και ανάγκης για σταδιακή απόσυρση των παλαιών ρυπογόνων μονάδων που καθιστούν επιτακτική την κατασκευή της Νέας ΓΜ Χανιά-Δαμάστα.» ζήτησε από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση την έκδοση της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων Κρήτης και έκλεισε λέγοντας: «Όσο υπάρχει καθυστέρηση, οι πιθανότητες εκτεταμένων διακοπών ρεύματος στην Κρήτη αυξάνονται.».[2]
Η αλήθεια είναι ότι ο ΑΔΜΗΕ απλά προσπαθεί να επιβάλλει τις δικές του αποφάσεις. Στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, στην οποία παραπέμπει στο υπόμνημά του, αναφέρονται τα εξής:
α) Για την εισαγωγή ενέργειας στην Κρήτη 600-720 MW, αν δεν γίνει η Γραμμή Μεταφοράς, προκύπτει πρόβλημα οριακής υπερφόρτισης σε κάποια κυκλώματα. (ΜΠΕ, παρ. 4.1.1)
Υπάρχει όμως περίπτωση να χρειαστεί να γίνουν τόσο μεγάλες εισαγωγές; Θα είναι μηδενική η παραγωγή στην Κρήτη;
β) Η λειτουργία του Συστήματος της Κρήτης με συμβατικές μονάδες σε θερμή ή ψυχρή εφεδρεία θα αποφασιστεί στο μέλλον. (ΜΠΕ, παρ. 4.1.2)
Γιατί λοιπόν τόση βιασύνη με το έργο της Γραμμής Μεταφοράς πριν ληφθούν οι τελικές αποφάσεις για το Σύστημα της Κρήτης;[3]
Μήπως για να φανεί ότι εκπληρώνεται η υπόσχεση, που έχουν δώσει πολιτικοί και ΑΔΜΗΕ, ότι θα κλείσουν όλες οι θερμικές μονάδες στην Κρήτη αποκρύπτοντας από την κοινωνία ότι, σε τέτοια περίπτωση, η τροφοδότηση θα γίνεται από θερμικές μονάδες του ηπειρωτικού συστήματος;
γ) Για την εξαγωγή ενέργειας από την Κρήτη «επισημαίνεται ότι πρόσφατη ανάλυση του ΑΔΜΗΕ κατέληξε σε περιθώριο εγκατάστασης μονάδων ΑΠΕ συνολικής ισχύος έως 2200MW, με όριο περικοπών ενέργειας 5% ετησίως. Οι περικοπές αυτές προκύπτουν θεωρώντας ότι η εξαγωγική ικανότητα από την Κρήτη είναι επίσης 800MW.». (ΜΠΕ, παρ. 4.1.1)
Η πραγματική σκοπιμότητα, δηλαδή, είναι ότι «η προβλεπόμενη μεγάλη ανάπτυξη μονάδων ΑΠΕ στην Κρήτη, απαιτεί την πλήρη αξιοποίηση της εξαγωγικής ικανότητας μεταφοράς». (ΜΠΕ, παρ. 4.1.2) Γνωστό είναι εξ άλλου ότι οι εταιρείες αδημονούν για το πότε θα ανοίξει «…το παιχνίδι για να «πρασινίσει» το 5ο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου»![4]
Άλλα λέει στη ΡΑΕ ο ΑΔΜΗΕ!
Τον Ιούλιο του 2024 και ενώ η Κρήτη ήταν ήδη στο πόδι για τη νέα Γραμμή Μεταφοράς, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) αποφάσισε την έγκριση του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ). Σε σχετική ερώτηση της ΡΑΕ ο ΑΔΜΗΕ δε δίστασε να την διαβεβαιώσει ότι «…χωρίς το νέο έργο της Γ.Μ. 150 kV Χανιά-Δαμάστα, η συνολική ικανότητα μεταφοράς των δύο διασυνδέσεων της Κρήτης φτάνει τα 720 MW. Ενώ, σύμφωνα με το Διαχειριστή, οι ανάγκες εισαγωγών ισχύος της Κρήτης από τις διασυνδέσεις δεν αναμένεται να υπερβούν τα 700 MW, ως εκ τούτου διαβεβαιώνεται πως η μη υλοποίηση των εν λόγω έργων δεν θα έχει επίπτωση στην πλήρη εκμετάλλευση της ικανότητας μεταφοράς της διασύνδεσης Αττικής-Κρήτης.».[5]
Μάλλον ο ΑΔΜΗΕ τα λέει αυτά υπολογίζοντας ότι τόσο οι χερσαίοι, όσο -πολύ περισσότερο- οι θαλάσσιοι αιολικοί σταθμοί δεν θα εγκατασταθούν σε μια μέρα, θέλει όμως να είναι σε πλήρη ετοιμότητα να τους υποδεχθεί!
Όχι στους πυλώνες!
Για την «πράσινη ανάπτυξη» «διεσπαρμένη παραγωγή» σημαίνει διασπορά έργων κάθε κλίμακας σε όποιες θέσεις επιλέξουν οι εταιρείες. Είναι πραγματικά τραγική ειρωνεία ότι για να υπάρξει «διεσπαρμένη παραγωγή» στην Κρήτη ο ΑΔΜΗΕ θεωρεί αναγκαία μια νέα Γραμμή Μεταφοράς παρά το γεγονός ότι η «διεσπαρμένη παραγωγή» μειώνει την ανάγκη για νέα Δίκτυα Υψηλής και Μέσης Τάσης με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται οικονομία σε επενδύσεις και περιβαλλοντικό κόστος. Έτσι τουλάχιστον μας λένε ο πρώην Δ/ντής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Συστήματος του ΑΔΜΗΕ Γ. Καμπούρης[6] και ο Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ και πρώην Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΕΔΔΗΕ Ν. Χατζηαργυρίου.[7]
Είναι ακόμα πιο τραγική ειρωνεία να προωθεί ο ΑΔΜΗΕ την αξιοποίηση και του τελευταίου MW της δυναμικότητας μια διασύνδεσης που ο ίδιος έλεγε ότι η δυναμικότητά της θα ήταν 800 MW για να υπολογίσει, στη συνέχεια, ότι θα μπορούσε να εξυπηρετήσει έργα 2.200 MW! Έργα που θα παράγουν πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια, ειδικά σήμερα που υπάρχει πρόβλημα υπερπαραγωγής και οι Διαχειριστές κάνουν περικοπές ισχύος. Σε όλη την περυσινή χρονιά «πετάχτηκαν στα σκουπίδια» 860 «πράσινες» γιγαβατώρες και φέτος μόνο τον Μάρτιο περικόπηκε το 1/4, με «πρωταθλήτριες» τις Κυριακές 2 και 23 Μαρτίου, όπου οι ποσότητες που δεν καταναλώθηκαν και δεν αποζημιώθηκαν ξεπέρασαν τις 17 GWh.[8]
Ωστόσο, σε μια νέα ημερίδα με θέμα «Αναγκαιότητα και Σκοπιμότητα του έργου Γραμμή Υψηλής Τάσης Χανιά-Δαμάστα», που διοργάνωσαν οι Πρωτοβουλίες Πολιτών Αποκορώνου, Σφακίων και Κισάμου, διατυπώθηκε για ακόμα μια φορά ένα ηχηρό: «Όχι στους πυλώνες»![9]
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Δρόμος της Αριστεράς», στο φύλλο 727,
19 Απριλίου 2025
Πηγή: https://www.vannasfakianaki.gr/%ce%b7-%cf%83%ce%ba%ce%bf%cf%80%ce%b9%ce%bc%cf%8c%cf%84%ce%b7%cf%84%ce%b1-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7-%ce%bd%ce%ad%ce%b1-%ce%b3%cf%81%ce%b1%ce%bc%ce%bc%ce%ae-%ce%bc%ce%b5%cf%84%ce%b1%cf%86%ce%bf/